मैत्री

वाटलं होतं खूप उशीर झालाय
नवे सवंगडी मिळवायला
उतू चाललेलं मनातलं
कुणालातरी सांगायला

बराच आनंद
बरंच दु:ख
आणि साचून राहीलेलं
बोचरं सुख
कधी वाटलेला मोकळेपणा
तर कधी लागलेली रुखरुख
वाटलं होतं खूप उशीर झालाय
हे सगळं बोलायला
उतू चाललेलं मनातलं
कुणालातरी सांगायला

काही अनुभव
काही भावना
काही अतीव सुखाचे क्षण
काही तीव्र वेदना
कधी जाणवलेला एकटेपणा
तर कधी हवासा वाटणारा एकांत
वाटलं होतं खूप उशीर झालाय
हे सगळं बोलायला
उतू चाललेलं मनातलं
कुणालातरी सांगायला

उत्तर शोधता शोधता
एकदा सहज उमगलं
मैत्रीच्या नात्याचं
गुपीत मग समजलं
उशीर कसला हो
आणि लवकर ते काय
आयुष्यरूपी दुधावरची
मैत्री म्हणजे साय

वेळ लागत नाही
ऋणानुबंध जुळायला
सभोवतालच्या गर्दीतून
'आपली' माणसं हुडकायला
योग मात्र यावा लागतो
त्यांना शोधू लागायला
आपल्याच नशीबाचं दान
नियतीकडून मागायला

दुधावरची साय

दुधावरची साय
जणू तुझं असणं
त्याचाच भाग असून
वेगळं उठून दिसणं

(फेसबुकवर चहावर केलेली एक छोटी कविता वाचून सुचलेलं काहीतरी)

बाप

डावी उजवीकडे बघत
एखादी चुकार गाडी,
सावलीलाही स्पर्श करणार नाही
एखादा मुजोर ट्रकवाला,
शिंतोडे उडवणार नाही
अशा बेताने...
...खांद्यावर डोकं ठेऊन
शांत झोपी गेलेल्या आपल्या पोराला जपत
त्याच्या स्वप्नांची स्पंदनं ऐकत
त्याचा श्वास
मनात, खोल आत भरून घेत
भर पावसात, छत्री सावरत
रस्ता पार करणारा तो दिसतो रोज

तो रस्ता मोठा करणार आहेत म्हणे यंदा
पाऊस तर असाच असतो दर वर्षी
खड्डेही वाढतील कदाचित

पण तो मात्र
जसा आज दिसला होता...व्रतस्थ...
पोराला घेऊन तोच रस्ता पार करताना
अगदी तस्साच दिसेल
....उद्याही!


--------------------------------------------------------
Naomi Shihab Nye यांच्या Shoulders
या कवितेचं मराठीकरण करण्याचा एक प्रयत्न.
--------------------------------------------------------

निर्माल्य

आज माझ्या डायरीत
केविलवाणं झालेलं
एक गुलाबाचं फूल सापडलं..
तुझ्या वाढदिवसाला घेतलेलं
आता बरचसं हिरमुसलेलं

डायरीच्या
त्याच दोन पानांवर दिसले
आठवणींच्या शिंतोड्यांसारखे
उमटलेले गुलाबी ठिपके

खिडकीबाहेर दिवसा मोहवणार्‍या
नेहमीच्याच गुलमोहराने
रात्री सावल्यांचे भेसूर आकार
नाचवावेत तसे...

आपल्या आठवणींच्या जणू
तशाच सावल्या झाल्या आहेत
आणि नातंही
त्या गुलाबासारखं....

वाहिलेल्या दुर्वांचं शेवटी
निस्तेज निर्माल्यचं होतं ना गं,
कालच्या पूजेची
अस्पष्ट आठवण करुन देणारं!

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
'मोगरा फुलला दिवाळी अंक २०११' इथे पूर्वप्रकाशित
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

अस्तित्व

आज रात्री जेव्हा
तू चंद्र बघशील ना रे
तेव्हा माझी आठवण काढ...
तो सुंदर दिसतो म्हणून नव्हे रे!
तर अशासाठी,
की जसा असंख्य तार्‍यांच्या
संगतीत असूनही तो एकलाच
तशीच सार्‍यांत असलेली
मी ही...

तुझ्याच अमर्याद मनोधैर्याच्या साथीने
जगते आहे रे
माझ्या अस्तित्वाची मालकी
तुझ्याकडे सोपवून
निर्धास्त....

तुझीच प्रभा
आसमंतात पसरवते आहे
लांबूनच रवीकिरणं झेलून
परावर्तित करणार्‍या
त्या चंद्रासारखीच

तरीही...
हा एकलेपणा संपवण्याची
भलती स्वप्नं
नको रे दाखवूस
आपल्यातलं अंतरच करेल
माझी राखण!

पण...
काहीही झालं तरी
माझं अस्तित्वच
तुझ्या 'असण्यावर' अवलंबून!!

धडा

जरा काही खुट्टं झाल्यावर
राईचा पर्वत करण्याचा
स्वभावच त्याचा...

मग आज काय?
तर म्हणे कालच आणलेले
नवीन बूट अचानक आवडेनासे!
मग ते बदलायला...
तणतणतच गेला दुकानात

गल्ल्यावर बसलेल्या तिने
हसत चौकशी केली

"मॅडम,
फार घट्ट होताहेत"
तो फणकारला
.....उगाचच काहीतरी कारण

'अरे दुसरे जोड दाखव रे
या साहेबांना'

"हिला स्वत: उठायला काय होतं"
तो विचारात असतानाच

पोर्‍याची धांदल पाहून
ती उठलीच

पण तो मात्र......
'तिने' काढलेला
छानसा नवा जोड
घालून बघण्याआधीच
बदलायला आणलेले बूट घेऊन
केव्हाच परतलेला....
....खालमानेनं.

तर ती...अचंबित....
पण तेच तजेलदार हसू
चेहर्‍यावर लेऊन
पुन्हा गल्ल्यावर....
....दोन्ही पायात घातलेले
जयपूर फुट सावरत.

अंतर

एरवी आपल्यातल्या अंतराला
नियतीची क्रूर चेष्टा
म्हटल्यावर...
"पार्ट ऑफ लाईफ आहे,
तक्रार नाही रे कसलीच"
असं धिटाईनं
समजावणारी तू

आणि आज.........
"आपण काय एकमेकांना
'एका हाकेवर' आहोत"
म्हटल्यावर....
भावनांचा हिशेब लगेच
किलोमीटरमधे मांडून
कुरकुरणारीही तूच

आपला प्रवास कायम
समांतर राहणार आहे
हे गृहितच धरलं आहेस का?

पावती

तुझ्या फोटोंसारखीच
तुझी सगळी पत्र केव्हाच
फाडून, तुकडे करुन
फेकून दिली

तू माझ्यासाठी घेतलेल्या
पर्फ्युमची पावती मात्र
जीवापाड जपली आहे
त्या पावतीवर
इतरांना दिसते
ती किंमत, दुकानाचं नाव
इतकंच काय
खरेदीची वेळही नोंदवलेली

तुझी सगळी पत्रं
केव्हाच
इतिहासात जमा झाली आहेत
पण मी आजही
ती पावती 'वाचतो'
तुझ्या पत्रांसारखी

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
जालरंग प्रकाशनाच्या दिवाळी अंकात पूर्वप्रकाशित
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

पत्र

तुला पत्र लिहिताना
'काय' लिहावं

असा प्रश्न कधी पडला नाही

आणि 'किती' लिहावं

याचं भान कधी राहिलं नाही

आज मात्र

नेहमीपेक्षा वेगळंच घडलंय......

अजून कागदावर

एकही अक्षर

उमटलं नाहीये हे......

पानभर लिहून झाल्यावर

लक्षात आलंय

...आणि तू हे न लिहीलेलं पत्र

पोहोचलं म्हणालीस?

पारिजातक

आठवतं तुला? दोन वेगळ्या वाटांवर चालता चालता
एका वळणावर आपण अवचित भेटलो होतो
तेव्हा तू हातात हात गुंफुन
थरथरत्या ओठांनी मला म्हणालीस

एकत्र चालायचं का रे?

"अगं पण......"
पण काय? अरे वेड्या...
एक भयानक वादळ आलंय
धुंद लाटांवर जीवापोटी धडपडताना
आपलं जगणंच एक वादळ झालंय
म्हणूनच साद घालते आहे तुला
निव्वळ माझ्यासाठी नव्हे रे

तुझीही तगमग बघवत नाहीये मला

सारे "पण" विसरुन तुझा हात हातात घेतला

ती जागा आणि तो क्षण अविस्मरणीयच
पण वादळ गेलं आणि लाटा पुन्हा शांत झाल्या
आपल्या वाटा पुन्हा फिरुन वेगळ्या झाल्या
आणि....
तो क्षण निसटलाच तेव्हा
हातातून वाळूचे कण अलगद निसटावेत तसा

आजही मी पुन्हा पुन्हा जातो तिथेच, त्याच वळणावर

ती जागा तशीच आहे

आपण तिथे लावलेल्या रोपट्याचा आता पारिजातक झालाय

तू मात्र भेटत नाहीस आताशा

हरकत नाही, नियतीकडे तक्रारही नाही
कारण तिथे अक्षय जाणवणारा तो गंध
तुझाच तर आहे!!

देशील का?

पावसाचं कौतुक मला नाही फारसं
पण पहिला पाऊस आल्यावर येणारा

ओल्या मातीचा गंध नेहमीच मला सुखावतो

एका श्वासासरशी माझ्या गात्रागात्रांना कुरवाळतो
नकळत माझं मन

शोधू लागलंय साम्य त्याच्यात

आणि तुझ्या केसांच्या गंधात

या मातीच्या गंधासारखाच
तुझ्या केसांचा गंधही
जाणीव करुन देतो मला
की रोजच्या रहाटगाडग्यात

दमलला, पिचलेला, हरवलेला, माझ्यातला "मी"

अजून पुरता जिवंत आहे
वैतागलेला, कंटाळलेला, सरावलेला रोजचाच "मी"
त्याच्याचमुळे श्रीमंत आहे

देशील का तुझ्या केसांचा गंध, कायमचा?
ओल्या मातीच्या सुगंधाला
बंद करुन ठेवलंय आधीच,
माझ्या हृदयाच्या कुपीत

त्याच्या जोडीला हवाय मला "तो"

देशील का मला तो गंध, कायमचा?
मी जिवंत असल्याचा पुरावा म्हणून?

गंध फुलांचा

"गंध फुलांचा" ऐकल्यावर मनात

नेमकं काय दाटायचं

कुणास ठाऊक मला तेव्हा

नेमकं काय वाटायचं

आतून येणारी हाक

त्या हाकेतली आर्त स्पंदनं

याचा ठावच घेतला नव्हता
मनातल्या वादळाचा तेव्हा

अर्थच उमगला नव्हता
येणारी हाक कुणाची होती
की होते ते फक्त मनाचे खेळ?

ती होती का "आशा"च्या आवाजाने निर्मिलेली

एक अगम्य, वेडी आशा.....?
की अव्यक्त भावनांची

हळुवार अमूर्त भाषा?

मग जळमटं बाजूला सारून
जुन्या कपाटातून काढलीच बाहेर

माझ्या आयुष्याची वही

तिची पानं थोडी कोरी

थोडी भरलेली

तुझ्यासमोर ठेवली
तेव्हा सारं काही उमगलं
बांध फोडून मनात दाटलेलं
त्या वहीवर अलगद उमटलं

भरलेल्या पानांना
तुझ्या अक्षराची सोबत झाली
कोरी पानं वाट बघत होतीच
तुझंच अक्षर उमटण्याची

मला न समजलेलं गणित

तुझ्याच अक्षरात सोडवण्याची

जास्त काही लिहीत नाही

एवढंच तुला सांगायचं होतं, यापुढे.....

उघडलेल्या वहीवर अक्षर तुझंच असेल,
एवढंच वचन द्यायचं होतं.



हिंदूस्थान

येऊदे खिलजी किंवा तैमूरलंग कुणी
विठोबाचा वारकरी तो धीट आहे

पाडले बामीयान तोफांनी जरी
हासतो तरीही आज तो बुद्ध आहे

पाडा मंदिर कुठेही, आम्ही बांधू ते पुन्हा
आज आम्हा प्रत्येकात राम आहे

घरातले भेदी दिसणार आता कसे
आजही रंग कातडीचा तोच आहे

असली सुंदर सापाची नक्षी जरी
घातकी विषारी मात्र त्याचा दात आहे

ठेचून काढू सगळेच शत्रू आज ना उद्या
कुणी टपून बसला बाहेर तर कुणी आत आहे

रक्तात स्वतःच्याच भिजला वारंवार जरी
दिसेल सर्वांना ताठ उभा हिंदूस्थान आहे

सात्विक संतापाच्या चारोळ्या

गणपतीच्या मिरवणूकीला
रात्री दहाचा चाप आहे
आयपीएलच्या तमाशाला मात्र
सर्व काही माफ आहे

~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~

गवयांच्या सवाईला चावला
समानतेचा साप आहे
रस्त्यावरच्या नमाजाला मात्र
सर्व काही माफ आहे

~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~

कसाबला बिर्याणी अन्
अफझलला शांत झोप आहे
काश्मिरी पंडितांना मात्र
ट्रांझिट कँपचा शाप आहे

~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~

अमरनाथाच्या भक्तांना
उघड्यावरच आसरा आहे
आपलीच जमीन मागताना
आपलाच आवाज कापरा आहे

~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~

दादोजीं, रामदास खलनायक अन्
अफझलखान मात्र 'हाजी' आहे
ब्रिगेडवाल्या राज्यकर्त्यांची मात्र
मॅडमपुढे हांजी हांजी आहे

~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~

त्यांनी लुटली अब्रू, अहो लुटू द्यावी!
सहिष्णूतेचा गुंता आहे
आपल्याच लोकांचा झालेला
वैचारिक सुंता आहे

* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *

जाता जाता एक खवचट (काहीच्या काही) चारोळी....

आज कुंकू मागासलेले अन्
टाईट जीन्सला 'पोच' आहे
आईचा सल्ला स्वेच्छा अन्
सासरची प्रथा 'जाच' आहे...